Rötre, beton üzerinde oluşan kılcal çatlaklara denir. Yeni veya prizini almamış betonun su kaybetmesi ile büzülme gerçekleşir. Bu büzüşme çimento hidratasyonu ve çevresel etkiler nedeniyle gerçekleşir. Büzülme sonucunda rötre diye adlandırılan çatlaklar meydana gelir. Büzülme olayı hem beton taze iken hem de betonun sertleşmesinden sonra meydana gelebilir.
Rötre Çeşitleri Nelerdir?
Plastik Rötre
Yeni dökülmüş betonun içerisinde bulunan suyun bir kısmının kalıplar veya zemin tarafından emilmesi veya suyun buharlaşması ile gerçekleşir. Yeni beton terleme yaparak beton yüzeyine su bırakır ve bu suyun hızlı buharlaşması ile betonun üst yüzeyinde kuruma ve büzülme gerçekleşir. Betonun ilk döküldüğü evredeki plastik yapısı daha plastikliğini kaybetmeden gerçekleşmesinden dolayı, bu evrede gerçekleşen büzülme olayına plastik rötre adı verilir. Bu ilk evre betonun dökülmesinden sonraki 2-5 saat arasında gerçekleşir.
Şişme (Negatif Büzülme)
Çimento hamurunun sürekli su içinde kalması ile beton hacminde ve ağırlığında bir miktar artma gerçekleşir. Bu artma olayına “şişme” veya “negatif büzülme” adı verilir.
Hidratasyon Büzülmesi
Beton içerisindeki su miktarının büyük bir kısmının buharlaşması ile kapiler boşluklarında buhar basıncı azalır. Bu süre zarfında hidratasyonun devamlılığı sağlanamaz ve betonda büzülme gerçekleşir.
Karbonatlaşma Büzülmesi
Büzülme olayının karbonatlaşma sebebiyle meydana gelmesinden dolayı bu adı alır. Kalsiyum hidroksitin havadaki karbondioksit ile temas etmesi sonucu kalsiyum karbonat oluşur ve az miktarda su açığa çıkar. İçerisinde bulunan su miktarının bir kısmını bu yöntem ile kaybetmiş olan betonda büzülme gerçekleşir.
Kuruma Büzülmesi
Sertleşmiş betonun içerisindeki suyu kaybetmesi (buharlaşma ile) betonun kurumasına ve büzülmesine yol açar.
Termik Rötre
Prizi sona ermiş ve sertleşmeye başlamış betonlarda hidratasyon ısısının yeterli miktarda artmayarak tüm kütleyi ısıtmaması sonucunda betonun soğuması ile gerçekleşir.
Rötre için Alınacak Önlemler Nelerdir?
Beton Bileşenleri Açısından Alınacak Önlemler
Betonda ince malzemelerin fazla olması plastik rötre riskini artırır. Bu ince malzemelerin yüzey/hacim oranı yüksektir. Betondaki su/çimento oranındaki ince malzeme ve çimento dozajının artması plastik rötre ihtimalini arttırmıştır. Betondaki ince malzemelerin fazlalığı ile beton az boşluklu hale gelebilir. Bu durumda betondaki terleme suyu yüzeye çıkmakta zorlanır ve buharlaşan suyun yerine terleme suyu gelmeyince beton kurur ve çatlamaya başlar. Bu durumun önüne geçmek için gereğinden fazla ince malzeme ve fazla çimento kullanımına engel olmak gerekebilir.
İnce malzemenin fazlalığından ziyade azlığı da betonda çatlamaya sebebiyet verebilir. Oturma çatlaklarının oluşumunda fazla su kullanmanın etkisi büyüktür. Bu çatlamanın önüne geçmek için agregalar artırılabilir ve bu sayede kohezyon sağlanabilir. Betonun yüzeyinde oluşacak terlemeyi azaltmak için hava sürükleyiciler kullanılarak oturma çatlağı önlenebilir. Önemli olan betonun içeriğinin rötre ile olan ilişkisi incelenmeli ve ona uygun olarak beton karışımı
dikkatli hazırlanmalıdır.
Beton Döküm ve Bakımında Rötre için Alınacak Önlemler
Havanın sıcak olduğu durumda beton dökülmesi ya gece programına bırakılmalı ya da beton dökülmeden önce zemin, donatı ve kalıplarda göllenme oluşturmayacak biçimde ıslatılmalıdır. Bu suyun buharlaşmasından sonra beton dökümü gerçekleşmelidir. Bu aşama ile donatıların ve kalıbın sıcaklığı düşürülür, zemin gibi su emici yüzeylerin beton suyunu emmesi önlenmiş olur. Aşırı sıcak havalarda betonun geceleri dökülmesi ise, beton sıcaklığının düşürülmesi, malzemelerin soğutulması gibi önlemler alınması ile çatlamanın önüne geçmek içindir.
Betonun dökümü esnasında iyi işlenmesi, ardından gerekli bakımının yapılması taze beton çatlaklarının önüne geçer. Döküm esnasında beton aşırı akışkan olmamalı ve vibrasyon gerektirecek kıvamda olmalıdır. Kalıba betonun dökülmesinden sonra ilk mastarlama işlemi yapılır. Beton yüzeyine çıkıldığında yaklaşık olarak 2 mm derinlik oluşmasıyla ikinci mastarlama işlemi yapılır. Bu işlem yavaş ve düzgün yapılmalıdır.
Beton yüzeyini rüzgâr ve güneşten korumak için önlemler alınmalıdır. Rüzgâr kırıcı paneller ile yansıtıcı plastik örtüler kullanılır. Bunun yanı sıra beton yüzeyine “curing compound” adı verilen maddeler de sürülebilir veya beton yüzeyi ıslatılarak üzerine ıslak kum, talaş gibi malzemelerle örtülerek nemli kalması sağlanabilir.