Traverten taşı yeraltı termal suların çıktığı alanlarda veya termal suların bulunduğu mağaralarda kalsiyum karbonatların çökmesiyle oluşur. Çözülmüş bikarbonatlı özelliğe sahip olan doğal yapı taşlarından biridir. Traverten taşları bulunduğu alanlardan çıkarıldıktan sonra işlenerek fayanslar gibi bloklar hale getirilmektedir. Traverten taşları önemli özelliklere sahiptir. Örneğin; doğal bir şıklık sunması ve antibakteriyel özelliklere sahip olması gibi. Bundan dolayı tercih edilmektedir.
Bir yapı malzemesi olan traverten taşları, traverten ocaklarından çıkarılmaktadır. Traverten taşlarının yoğun olduğu bölgelere traverten ocakları kurulmaktadır. Ülkemizde traverten taşları Afyon, Manisa, Antalya, Hatay, Konya, Siirt, Van, Çankırı, Nevşehir, Denizli, Niğde, Bursa ve Ankara gibi bölgelerde traverten ocakları kurularak yoğun bir şekilde çıkarılmaktadır. Bu ocaklardan çıkarılan traverten taşları mermer fabrikalarında işleme tabi tutulurlar.
Traverten Taşı Fiziksel Ve Kimyasal Özellikleri
Yer altı sularının içerisinde bulunan bikarbonatın karbondioksitini yitirmesinin sonucunda çökmesiyle oluşan kalker tabakalarıdır. Tortul (sedimanter) bir taş türüdür. Gözenekli bir dokuda olan traverten taşı kalkerlere göre daha hafiftirler ve değişken sertlik göstermektedirler. Traverten taşlarındaki delikler (hava kabarcıkları) içerisinde bulunan hayvan veya nebati kalıntılarının zaman içerisinde çürümesinden dolayı meydana gelmektedir.
Traverten taşları ocaktan çıkarıldıktan sonra yumuşak yapıda olurlar ve kolay işlenirler. Traverten taşları nemini hava ile temas ettikten sonra kaybeder ve sertleşirler. Traverten taşları Gözenekli yapılarına rağmen oldukça dayanıklı ve de sert taşlardır.
Traverten kaplamaları uzun bir oluşum süreci geçirmediklerinden ve de oluşumlarını tam olarak tamamlamadan yeryüzüne çıktıkları için granit ve mermer kaplamalara göre daha dayanıksızdır. (Bkz. Granit Nedir? Granit Nerelerde Kullanılır?)Traverten taşları 250-750 kg/cm2 basınca dayanıklıdırlar. Traverten taşları iç mekanlarda kullanıldığında hem dekoratif hem de doğal bir görüntü oluştururlar.
Traverten taşlarının en bariz özellikleri uzun ömürlü olmalarıdır. İstenilen renkte, desende, motifte, şekilde uygulanabilmektedirler. Örneğin bahçelerinizi eskitme tarzı ya da traverten patlatma uygulamasıyla döşeyebilirsiniz.
Traverten taşı özellikleri noktasında bir başka önemli hususiyet ise sürekli bakıma ihtiyaç duymaması olarak söylenebilir. Traverten taşı doğal rengini uzun süre korur. Bunun için traverten taşını kimyasal ürünlerden uzak tutmalı ve belli aralıklarla temizliğini yapmalıdır. Traverten taşları dış mekanlarda kullanılması düşünülüyorsa su geçirmez yüzey uygulamaları (dolgu ve cilalama yöntemi) yapılmalıdır. Böylece dış mekanlarda rahatlıkla kullanılabilir.
Traverten Taşları Nasıl ve Nerelerde Kullanılır?
Traverten taşları kullanılacak alanlara göre uygun kesimleri ve yüzey işlemleri yapıldıktan sonra tüm iç-dış mekân zemin döşemeleri ve duvar kaplamalarında kullanılabilmektedir. Günümüzde traverten taşlarını her alanda görmemiz mümkündür. Traverten taşları büyük bloklar halinde çıkarılabildiği gibi, kesme işlemiyle de kaplama malzemesi olarak kullanılabilmektedir. Ocaktan çıkarılması, işlenmesi ve kesilmesinin kolay olması, traverten taşının çok miktarda bulunması, renklerde çok fazla seçenek bulunması ve dekoratif görüntüsü nedeniyle çok yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Traverten taşları genellikle 3 cm ya da 5-7 cm kalınlığında üretimleri yapılmaktadır. Traverten taşıyla duvar kaplanır, teras döşenir, bahçe yapımında, merdivenlerin kaplamasında, yapıların iç ve dış kaplaması gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Çeşitli desenlerin oluşturulmasında renkli ve küçük parçalı travertenler uygulanmaktadır.
Traverten Taş Çeşitleri Nelerdir?
Traverten taşı nedir ve özellikleri nelerdir gibi sorulara cevap aradıktan sonra traverten taşlarının çeşitleri konusunda da bilgi verelim. Traverten taşları birçok çeşit ve renk seçeneğine sahiptir. Traverten taşlarının bazıları rengini, çeşidini toprağın yapısından ve bulunduğu bölgenin coğrafi özelliklerinden almaktadır. Traverten taşları çoğunlukla fabrikalarda şekillendirilerek, farklı tonlarda renklere sahip olur. Mesela bu metotla traverten taşına eskitme işlemi uygulanarak taşta nostaljik bir görüntü elde edilir.
Traverten Taşı Yüzey Şekillendirme Teknikleri
Traverten taşları işlenmeye elverişli bir taş olduğundan dolayı zemin ve duvar kaplamaları için kesilen plakalar, çeşitli işlemlere tabi tutularak istenilen yüzey şekilleri sağlanabilmektedir. Traverten taşları peyzaj düzenlemelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Uygulanan yüzey işleme tekniklerini şöyle sıralamak mümkün:
– Honlama ile Traverten Taşı
– Cilalama
– Fırçalama (Patinato)
– Kenar Kırma
– Eskitme – Tamburlama
– Dolgu
– Cross – Amerikan Kesimi
– Damar – Vein Kesim
