Şev Nedir?

Şev nedir, ne işe yarıyor nerede kullanılıyor gibi sorular için şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki, şev inşaat sektöründe kullanılan bir terimdir. Eğimli yüzeylere yapılan dolgu sistemi gibi konularda özellikle inşaat sektörüyle ilgilenen kişiler tarafından araştırılıyor. Şev teriminin basit tanımını yapmamız gerekirse şu şekilde bir tanımlama yapmamız doğru olur.

Şev, zemin yüzeylerin genel olarak yatay ile yapmış olduğu açıdır. Şev teriminin en basit anlatımı budur. Bir nevi eğimli olan yüzeylere de şev adı verilir. Şevler rahatlıkla insan eli ile meydana getirilebilir. Ancak şunu da söylememiz gerekir ki insan eliyle oluşturulan şevler olabileceği gibi aynı zamanda da doğal yöntemlerle oluşan şevlerde mevcuttur. Genel olarak doğal şekilde var olan şevler yamaç olarak ta adlandırılabilir. İnsan eli ile meydana getirilen şevlere yarma veyahut dolguyla oluşturulan şev denilmektedir.

İnşaat Sektöründe Şev Ne İşe Yarıyor, Gerekli Midir?

Şev nedir, nerede kullanılır gibi sorular için makalemizde İnşaat sektöründe Şevin anlamı ve ne işe yaradığına dair soruların yanıtlarını rahatlıkla bulabilirsiniz. İnşaat sektöründe var olan prosedür gereği yapılması gerekli olan kazılar 1,50 metreden fazla olan derinlikler için özellikle yan kısımlarına şev yapılması gereklidir. Ancak bu şekilde kazılar sağlıklı şekilde yapılabilmektedir. Gerçekleştirilmesi gerekli olan kazıların şevli yapılması yapılan etüt ve incelemeler sonrasında yapılmaktadır.

Dolayısıyla bu kazılarda zemin yapısı büyük önem taşımaktadır. Kazı alanının çevresi, var olan iklim şartları ve oluşabilmesi mümkün olan sarsıntı durumları da dikkate alınarak şev oluşturulması gereken yerler belirlenmektedir. Burada önemli olan kullanılacak olan zeminin yapısına ve sağlamlığına göre kullanılması uygun olan şevlerin doğru olarak belirlenmesidir. Bu şekilde ancak doğru projeler oluşturulabilir.

Şevlerin Kullanım Alanları Nasıldır?

İnşaat alanlarında ve özellikle şantiyelerde dolgu işleri doğal yöntemlerle oluşturulmaktadır. Lakin her yapılan işlemde de şev stabilitesine de özen gösterilmesi gereklidir. İnşaat alanlarında özellikle şev dikkate alınması gerekli olan bir detaydır. Şevlerin kullanılmasının gerekli olduğu alanlar ve projeleri şöyle sıralayabiliriz.

• Madenlerde
• Liman ve Rıhtım projelerinde
• Barajların yapımında
• Tünellerde
• Karayolu ve Demiryolu projelerinde
• Dalgakıran projelerinde

Şevlerin kullanım alanları bu şekilde olup, şev kullanılmasının gerekliliği olan alanlara büyük özen gösterilmesi gereklidir. Ancak bu şekilde yapılan projelerden sağlıklı sonuçların alınması mümkündür.

Şev Stabilitesi Nedir, Nasıl Belirlenir?

Şevlerin basit tanımını yapmamız gerekirse eğer makalemizde şevi şöyle tanımlayabiliyoruz. Gerek doğal yöntemlerle oluşan gerekse mühendislik amacıyla oluşması gerekli olan kayalarda yada düz zeminlerde açılabilen eğimi olan yamaçlardır diyebiliriz. Bu açılması mümkün olan şevlerin ilerleyen zamanlarda duraylı şekilde kalmasını sağlayacak düzeyde şevlerin oluşturulması ve diğer yandan ise, oluşturulmuş olan şevlerde meydana gelmesi beklenen olumsuzluklarında önlenmesi amacıyla yapılan her bir şev çalışmasına şev stabilitesi adı verilir.

Zeminlerde yer alan düşme, kayma veyahut farklı olumsuz olayların yaşanmasına önlem oluşturmak adına yapılan çalışma ve araştırmalar şev stabilite incelemesi olarak tanımlanır. Eğer ki şev stabilitesinin bozulması yada kayması gibi durumlar söz konusu olur ise bu defa da şev bozulmasından bahsetmemiz oldukça mümkündür. Genel olarak şevlerde var olan kesitin anlaşılması için,

• Var olan arazilerde durum tespit çalışmalarının yapılması
• Ofiste yapılması gerekli olan çalışmaların hazırlanması, rapor veyahut hesapların yapılması
• Arazi incelemelerinin kapsamlı şekilde yapılması

Tüm bu çalışmalar ve incelemeler sonucunda şevlerde olan olumsuzluklar tespit edilebilmektedir. Bir diğer yandan şuna da ayrıca dikkat edilmesi gereklidir.

Şev analizi sırasında kritik önem arz eden 3 soru şöyle olmalıdır:

• Bu bölgede daha önceden heyelan oldu mu, yada bekleniyor mu?
• Bu bölgede yapılan çalışma alanları deprem bölgesinde mi yer alıyor?
• Yeraltında bulunan su seviyesinin derinliği nedir?

İşte bu sorular kritik önem arz eden sorulardır. Bu soruların yanıtları net olarak alındıktan sonra proje çalışmaları başlatılmalıdır. Şev stabilitesi oluşturulmalıdır.

Şev Stabilitesi Terminolojisi Kullanılmalı Mıdır?

Şev stabilitesi terminolojisinde özellikle,

• Şev oranı
• Şev yüzeyi
• Şev tepesi
• Şevin açısı
• Şevin yüksekliği
• Kayma yüzeyi
• Şevin topuğu
• Ayna
• Şev açısının kritik kısmı
• Kritik şev yüksekliği
• Dolgu
• Yarma
• Yamaç

Şev analizinin sağlıklı şekilde hazırlanması ve raporlanması projeden olumlu sonucun alınmasına büyük ve olumlu katkı sağlar.

Kazılarda Şev Oranları

Kazılarda zemin tiplerine göre alınacak şev açıları şu şekildedir;

• Kayalık zeminlerde: 90º
• İri çakıl, sert kil, sağlam marn zeminlerde: 80º
• Yumuşak toprak, kum, dolgu toprağı zeminlerde: 45º’

Genel Şev Açısı Kaç Olmalı?

• 10, 20 ve 30 m şev yükseklikleri baz alınarak yapılan analizlerde tek basamaklı şev profilleri için 20° ilâ 40°
• Çok basamaklı şev profilleri için takribi 19°

Şev Eğiminin Belirlenmesi

Şevin eğimini belirlerken iki duruma dikkat etmek gerekir.

1. Zeminin kendini tutma özelliği
2. Dolgu ve yarmanın yüksekliği

Kendisini tutan zeminlerde şevin eğiminin biraz daha dik olması bir sorun teşkil etmez. Yüksek dolgularda şev eğiminin az tutmak, yol inşası için daha geniş bir arazi şeridi ihtiyacı doğursa da trafik güvenliği açısından tercih edilir.

En fazla kullanılan dolgu şevleri 3/2, 3/1 ve 4/1’dir Yarma şevler de ise 1/2, 1/1, 2/1 ve 3/2’dir. Kaya yarmalarda ise dik şevler uygulanır.

Aşağıda yer alan tabloda, dolgu yüksekliklerine göre kullanılabilecek dolgu şevlerinin eğimleri verilmiştir:

• Dolgu yüksekliği 5 metreden büyük olduğu durumlarda şev eğimi, dolguda kullanılan malzeme cinsine göre belirlenir
• Dolgu yüksekliğinin 8 metreyi aştığı şevler için stabilite analizi gerekir.
• 10 metreden yüksek dolgu ve yarmalarda belirli bir yükseklikte, belirli bir genişliğe sahip yatay düz kesimlerin (palye) yapılması iktiza eder.