Mantolama Nedir?
Mantolama; bir yapının tüm çevresinin ısı yalıtım malzemeleri ile kaplanarak sıcak ve soğuk hava kaybının en aza inmesini sağlayan yalıtım işlerine verilen addır. Mantolama hem yeni binalarda hem de eski binalarda yapılmaktadır. Bir malzemenin ısı yalıtım malzemesi olarak kabul edilebilmesi için λ=0,065 W/mK ‘nın altında olması gerekir. λ ısı iletim katsayısı malzemenin ısıyı ne kadar iyi ilettiğini gösteren bir çarpandır.
Mantolamanın Faydaları
- Isı kaçaklarını en aza indirir.
- Sıcak havalarda içerideki soğuk havanın dışarı çıkmasını engeller. Soğuk havalarda ise içerideki sıcak havanın dışarı çıkmasını engeller.
- Yaşam alanının daha konforlu bir hale gelmesini sağlar.
- Soğutma ve ısıtma için kullanılan aletler daha az veya daha düşük ayarda çalışacağı için tasarruf sağlanır.
- Isı yalıtımı haricinde binayı çepeçevre sardığı için su yalıtımı da sağlar. Kar ve yağmur sularının içeriye girmesine engel olur.
- Yapı elemanlarını dış etkenlerden koruyarak binanın ömrünü uzatır.
- Kömür, doğalgaz gibi çevre için zararlı yakıtların kullanımı azalır. Dolayısıyla çevreye verilen zararda en aza iner.
- Mantolama yapılmasından dolayı cephelerde yoğuşma önlenir. Yoğuşmadan dolayı betonarme elemanlardaki donatıların korozyona uğraması engellenmiş olur.
- Yapıların taşıyıcı elemanlarının korozyona uğramasını engellediği için deprem etkilerine karşı güvenlik sağlar.
- Cephe duvarlarında küf, mantar, buğu, terleme gibi sorunların önüne geçer.
- Cephede kullanılan yalıtım malzemeleri alev almaz özellikte olduğu için yangın yalıtımı sağlar.
Mantolama Malzemeleri
Dış cephede kullanılacak mantolama malzemeleri şu şekildedir.
- Isı Yalıtım Levhası
- Isı Yalıtım Yapıştırma harcı
- Isı yalıtım sıva harcı
- Donatı Filesi
- Isı Yalıtım Astarı
- Dekoratif Sıva (Mineral Sıva)
- Çelik veya Plastik Çivili Mantolama Dübeli
- Köşe Profili
- Konsol Profili
- Subasman Profili
Isı Yalıtım Levhası
Mantolama yapılmasında en çok EPS (Expanded Polystyren Foam), karbonlu EPS ve taşyünü kullanılmaktadır. XPS (Extrüde Polistren) dış cephelerde daha az tercih edilmektedir. Hesaplamalarda yüzde 5 zayiat kabul edilerek sarfiyat 1,05 olarak alınabilir.
EPS (Expanded Polystyren Foam)
EPS, Expanded Polystyren Foam kelimelerinin baş harflerini almıştır. Türkçe’de Genleştirilmiş Polistiren Köpük anlamına gelmektedir. İçeriğinde yüzde 98 oranında hava bulunur. EPS’nin dünyada bilinen en iyi ısı yalıtım malzemelerinden birisi olma özelliği içeriğinde barındırdığı havadan kaynaklıdır. Diğer ısı yalıtım malzemelerine kıyasla daha ekonomiktir. Dış cephe mantolama imalatlarında 15-30 kg/m3 aralığındaki yoğunluklarda kullanılır.
Karbon Katkılı EPS
EPS’nin su buharı geçirgenliği , boyut kararlılığı , hafifliği, çevre dostu olması ve diğer tüm özellikleri grafit katkılı EPS’de de aynen bulunmaktadır. İçerdiği grafit katkısı sebebiyle kızıl ötesi emicilik ve yansıtıcılık özelliği kazanarak , ısı iletkenliği’nin büyük miktarda azalmasını sağlar, rengini de bu maddeden alır. Normal EPS’ye göre %20 daha iyi bir ısı yalıtımı sağlar.
Taşyünü
Bazalt, diyabaz, dolomit gibi volkanik kayaçlar 1400-1500°C gibi yüksek sıcaklıklarda ergitilip elyaf haline getirilir. Elyaf halindeki malzeme preslenerek ısı yalıtım plakası haline getirilir. A1 sınıfı yanmaz malzeme özelliğindedir. Isı, ses ve yangın güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılır. Dış cephede kullanılacak taşyünü yoğunluğu 110 – 150 kg/m3 olmaktadır.
XPS (Extrüde Polistren)
Dış cephe yalıtımlarında 25-30 kg/m3 yoğunlukta kullanılan homojen hücre yapısına sahip bir ısı yalıtım malzemesidir.
Isı Yalıtım Yapıştırma Harcı
Isı yalıtım levhalarının yapıştırılmasında kullanılmak için özel üretilen, polimer modifiyeli çimento esaslı harçlardır. Sadece su eklenerek ve düşük devirli bir karıştırıcı ile karıştırılarak kullanıma hazır hale getirilir. Yüksek yapıştırma gücüne sahiptir. Su, darbe ve hava koşullarına karşı dayanıklıdır. Yapıştırılacak alanın temiz, tozsuz, sağlam olması gerekir. Yapıştırma yapmadan önce tamirat gereken kısımlar onarılmalıdır. 25 kg’ lık torbalar halinde paketlenmiştir. 1 m2 imalata 5-6 kg sarfiyatı vardır.
Isı Yalıtım Sıvası
Isı yalıtım levhalarının yüzeyinin sıvanması için özel olarak üretilmiş, polimer modifiyeli çimento esaslı sıva harcıdır. 25 kg’lık torbalar halinde paketlenmiştir ve m2 ‘de ortalama 5 kg sarfiyatı vardır.
Donatı Filesi
Donatı filesi, 160 gr/m2 ağırlıklı, 3,5 mm x 3,5 mm göz aralıklı yüksek alkali dayanıma sahip taşıyıcı donatı malzemedir. İplik haline getirilen cam elyafın sonradan dokunması ve tutkal reçine ile kaplanarak renklendirilmesi ile elde edilir. Isı yalıtım sıvası ile birlikte uygulanarak yüzeyde oluşacak gerilmelere bağlı çatlakların oluşmasını önler. Kaliteli file kullanılmasına ve uygulamada ek yerlerinde bindirmelere dikkat etmek gerekir. 1 m2 imalatta 1,10 m2 donatı filesi kullanılacak şekilde hesap yapılabilir.
Astar
Isı yalıtım sıvası üzerine uygulanarak dekoratif sıvanın veya boyanın ani su kaybetmesini önler ve sıva ile kaplama arasında aderansı artırır. Organik bağlayıcılı, solvent içermeyen kullanıma hazır bir malzemedir. 25 kg’ lık kovalarda satışa sunulur. 1 m2‘ de sarfiyat 0,10 kg’ dır.
Dekoratif (Mineral) Sıva
Dekoratif sıva; ısı yalıtım sıvası üzerine uygulanan polimerlerle takviye edilmiş beyaz çimento esaslı bir malzemedir. Sıva üzerine uygulaması mala ile yapılır. Cephede ek yeri bırakılmamasına, tüm cephenin tek seferde mineral sıva ile kaplanmasına dikkat edilmelidir. Farklı tanecik boyutlarında imal edilirler. Dış cephede daha çok 2 – 3 mm kalınlıkta dekoratif sıva kullanılır. 2,5 – 3,0 kg/m2 sarfiyat alınabilir.
Mantolama Dübeli
Yapının yüzeyine gelen rüzgar gibi etkilere karşı ısı yalıtım levhalarının alt zemine sabitlenmesini sağlar. Malzemenin tutunma direncini artırır. En az metrekarede 6 adet kullanılır. Miktarı rüzgarın şiddetine ve bina yüksekliğine göre değişir.
Fileli Köşe Profili
Yapının köşelerinin zarar görmesini engellemek ve köşelerin düzgün görünmesini sağlamak için kullanılır. 1 m2 imalat için 0,25 mt olarak hesap yapılabilir.
Damlalık Profili
Suyun yalıtım sistemine zarar verebileceği balkon – cumba altı, kapı – pencere çıkıntıları gibi yerlerde kullanılır. 0,10 mt sarfiyat alınabilir.
Mantolama Nasıl Yapılır? Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Yüzey Hazırlığının Yapılması
Isı yalıtım levhalarının tutunmasını artırmak için mantolama yapılacak yüzeyin temiz olmasına; kir, toz, harç artığı, kalıp yağı ve gevşek malzemelerin bulunmamasına dikkat edilmelidir. İmalat öncesi cephede meydana gelmiş çatlak, kabarma ve gevşek malzemeler tamir harcı ile onarılmalıdır.
Subasman Profilinin Yerleştirilmesi
Mantolama yapılmasında ilk sıranın düzgün olması gerekmektedir. Bunu sağlamak için subasman profili dış duvarın alt kısmına terazisinde olacak şekilde sabitlenir. İlk sıra yalıtım malzemesinin terazisinde düzgün bir şekilde yapıştırılmasından sonra diğer sıraların döşenmesine geçilir.
Isı Yalıtım Levhalarının Yapıştırılması
Yalıtım levhalarının yapıştırılması için kullanılacak harcın üretici firma teknik föyüne göre hazırlanması gerekir. Düşük devirli karıştırıcı mikser ile homojen bir şekilde hazırlanmalıdır. Hava koşullarına göre 2-4 saat içerisinde tüketilmelidir. Sertleşen malzemeye tekrar su ilave edilerek yumuşatılmamalıdır.
Isı yalıtım levhalarının etrafına çerçeve şeklinde ve orta kısmına noktasal olarak yapıştırıcı sürülmelidir. Levhaların döşenmesine en alttan başlanır ve imalat yukarı doğru devam ettirilir. Levhalar arasında boşluk ve seviye farkı olmamalı, şaşırtma olacak şekilde döşenmeli ve mastarında olmalıdır. Yapıştırıcı sürülen levha hafifce kaydırılıp alt zemine yapıştırılmalıdır.
Levhaların Dübellenmesi
Isı yalıtım levhalarının dübellenmesine başlanabilmesi için yapıştırma harcının tamamen kuruması beklenmelidir. Bundan dolayı levhalar yapıştırıldıktan en az 24 saat sonra dübelleme işlemine geçilmelidir. Dübel boyuna ve metrekarede kullanılması gereken dübel adetine uyulmalıdır.
Dübel boyu; levha kalınlığı+yapıştırma kalınlığı(5mm)+kaba sıva payı(10mm)+ankraj derinliği (50mm) olarak hesaplanabilir.
Dübel sayısı; metrekarede en az 6 adet kullanılır. Binanın yüksekliğine ve yapının bulunduğu yerdeki rüzgar şiddetine göre sayının artırılması gerekir.
Damlalık Profili
Çatı saçağı, pencere boşluğu gibi kısımlarda yağmurun yapıya zarar vermesini önlemek ve suyun uzaklaştırılmasını sağlamak amacı ile yapılır. Yüzey sıvası ile birlikte montajı yapılır ve üzerine file donatısı gelir.
Fileli Köşe Profilleri
Yalıtım levhaları tüm cepheyi kapladıktan sonra kapı, pencere ve duvar yüzeylerinin oluşturduğu köşelerin sağlamlığını artırmak ve düzgün bir köşe oluşturmak için köşe profili kullanılır. Pvc köşe profilleri donatı filesi uygulanmadan önce yerleştirilmeli ve üzeri sıva ile kapatılmalıdır. Terazisinde, şakülünde olmasına dikkat edilmelidir.
Isı Yalıtım Sıvası ve Donatı Filesinin Uygulanması
Isı yalıtım sıvası, teknik föyde belirtildiği şekilde uygun oranda su ile ve düşük devirli karıştırıcı kullanarak homojen bir şekilde karıştırılmalıdır. Harcın kullanımına köşe profillerinden başlanır ve daha sonra tüm yüzeye mala ile uygulanır. Harç en fazla 2 saat içerisinde tüketilmelidir. Homojen bir kalınlık elde etmek için taraklı mala kullanılabilir. Sıva kurumadan önce donatı filesi yukarıdan aşağı olacak şekilde gerdirilerek bastırılmadan ve 10 cm bindirme yapılarak cephe kaplanır. Bu işlemden sonra sıva kurumadan 2. kat sıva yapılır. Pencere köşelerine diagonal olarak ekstra file uygulaması yapılmalıdır.
Dekoratif (Mineral) Sıva
Isı yalıtım sıvasının kurumasından 24 saat sonra dekoratif sıva yapılabilmesi için yüzeyin astar uygulamasına geçilir. Isı yalıtım sıvası ile dekoratif sıva arasındaki aderansı artırmak ve dekoratif sıva içerisindeki suyun ani olarak kaybedilmemesini sağlamak için astar uygulanır. Dekoratif sıva üretici firma föyünde belirtilen su miktarına göre karıştırılarak topak olmayacak bir karışım elde edilir. Homojen ve düzgün bir görüntü elde edene kadar mala ile yüzeye uygulanır. Düzgün bir görünüm için dekoratif sıva cephenin tüm yüzeyinde tek seferde bitirilmeli ve ek yapılmamalıdır.