Kısa kolon etkisi nedir, kısa kolon etkisi nerelerde görülür soruları online platformlarda merak konusu olmaktadır. İnşaat alanında kullanılan bir terim olan kısa kolan, özellikle deprem riski fazla olan ülkemizde yapılan konutlarda kullanılması oldukça gerekli bir detaydır. Kısa kolon etkisinin tanımını yapmamız gerekirse, var olan herhangi bir kolona herhangi bir nedenden dolayı hesaplanan oranlardan daha fazla olacak şekilde bir kesme kuvveti söz konusuysa bu oluşan etkiye kısa kolon etkisi adı verilmektedir.
Kısa kolon etkisinin olduğu kesme kuvvetinin var olduğu her alanda gevrek davranışların olabildiğiniz söyleyebiliriz. Bu gevrek davranışlar çoğu zaman tehlike yaratabilir. Dolayısıyla kısa kolon etkisi durumu içinde tehlikelidir diyebilmemiz doğru olacaktır. Herhangi bir yapıda kısa olan kolonlar diğer var olan kolonlara göre rijit davranış gözlemlenebilir. Rijitlik derecesi yüksek olan yapılarda deprem olduğu zaman içinde fazla olan enerjinin sönümlenmesi ile yüksek kuvvetlere uğrar.
Bir diğer yandan kısa kolonlar, yüksek seviyede moment etkisine girerler. Dolayısıyla bu şekilde bir patlama yaşanabilir. Dolayısıyla özellikle bu yapılarda kısa kolonlar en zayıf halka olarak nitelendirilir. Ayrıca kısa kolon tanımı yapılacağı zaman bu tanımlamayı kısa kolon yüksekliğini hesap ederek yapmamız yanlış olur. Burada önemli olan gerekli olan dizaynı oluşturmada gereksinim duyulan kesme kuvvetinin doğru hesaplanması gereklidir.
Yanlış yapılacak olan hesaplamalarda kısa kolon etkinin de olup olmadığı net belli olmaz. Dolayısıyla kısa kolon etkisinin doğru şekilde hesaplanması var olan kesme kuvvetinin doğru şekilde hesaplanıp hesaplanmamasıyla yakından ilgilidir.
Kısa Kolon Nasıl ve Neden Oluşuyor?
Kısa kolon neden oluşmaktadır sorularına yönelik olarak mevcutta var olan binaların çoğunluğunda yetersiz oluşan kayma donatıları ve bodrum katlarında yarım şeklinde örülen duvarlar, dolgu duvarların arasında kalan boşluklar, endüstriyel sanayi yapılarında var olan dış çerçeve dolgu duvarında aydınlatmalarda, pencere ve kapılarda oluşan boşluklarda kısa kolon etkisi meydana gelebilir.
Rijitlik seviyesi artan kolonlarda kısa kolon davranışı gözlemlenebilir. Böyle yapılarda gevrek göçme görülebilir. Bu şekilde de kesme kırılması oluşur.
- Kat kirişlerinin süreksiz bir şekilde olması
- Eğimli olan arazilerin temellerinin farklı seviyelerde yapılmış olması
- Merdiven sahanlıkları da kısa kolon etkisine neden olabiliyor.
Viyadüklerde var olan arazide engebelerin görülmesi nedeniyle kolonların ayaklarının oturtulduğu temel seviyeleri farklılık oluşturmaktadır. Kısa kolon etkisinin var olmasıyla bir deprem oluşması halinde oluşması muhtemel olan deprem kuvvetleri yatay şeklindedir. Kolonlara rijitlik seviyesine göre orantılı olacak şekilde dağıtılmaktadır. Yatay deprem kuvvetine maruz kalan yapılar rijitlik seviyesinin fazla olduğu kolonlarda görülür.
Kısa Kolonlara Karşı Alınması Gerekli Önlemler Nelerdir?
Yapılarda kısa kolon etkisi meydana geldiğinde bu etki mümkün mertebe engellenmelidir. Bu kısa kolon oluşmasının engellenmemesi halinde şiddetli bir deprem sırasında oluşabilecek olan kesme kuvvetinden kaynaklı önlemlerin alınması gereklidir. Bu kısa kolon davranışının yetersiz olması veya yok olması kolonun şekil değiştirmesinden kaynaklıdır. Serbest şekil değiştirme durumunun gerçekleşmesi halinde kesme kuvvetinin var olması da hesaba katılarak tasarım yapılması gereklidir.
Kısa Kolon Davranışı Nedir?
Kısa kolon davranışı nedir, etkisi nasıl görülür gibi sorularınıza yönelik olarak kısa kolon davranışı, deprem oluşması sırasında depremin oluştuğu katta bulunan kolonların meydana getirdiği tepe yer değişimi oranı birbirlerine eşit olmalıdır. Özetle binada aynı katta yer alan kolonlarda 1 cm kadar yer değişikliği olduğu zaman kısa kolonlarda da 1 cm kadar yer değişimi olacaktır. Burada kısa kolonda bir sorun oluşması pek mümkün değildir.
Lakin kısa kolonda sorun oluşması bir bakıma rijitlik seviyesiyle ilişkilidir. Rijit seviyesinde bir değişim olması istendiğinde şekil ya da yer değişimi oluşturabilmek adına daha fazla kuvvet uygulanması esastır. Kısa kolon etkisinin belirlenmesine katkıda bulunacak olan birtakım formüller ve hesaplamalar mevcuttur. Bu hesaplamalar doğru şekilde yapıldığı taktirde kısa kolon etkisi durumu sağlıklı belirlenebilir.
