Horasan harcı, tuğla, kiremit ve çömlek gibi pişmiş kil malzemelerinin kırılıp öğütülmesi ve kireç, su eklenmesiyle oluşturulan bir harçtır. Peki, horasan harcı özellikleri nelerdir? Horasan harcının, yüksek dayanım ve hidrolik özelliği vardır. Harcın içerisinde pişirilmiş veya öğütülmüş toprak bulunmasından dolayı kullanıldığı yapılarda mukavemet meydana getirir. Bu harç ile yapılan yapılar uzun yıllar bozulmadan görkemini korur. Bu harç Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde hamam, su kemeri, su kanalı ve sarnıçlarda sıklıkla uygulanmıştır.
Horasan Harcının Tarihçesi
Horasan harcının ismi, İran’ın doğusunda bulunan Horasan adlı bölgeden gelmektedir. Çok eski dönemlere dayanan Horasan harcı diğer yapı malzemelerine göre fazlasıyla dayanıklıdır. Farklı bölgelerde farklı seslendirmeler ile anılmıştır. Harcın asıl keşif tarihi bilinmemekle birlikte çok eski yıllardan beri kullanıldığı saptanmıştır.
Mısır’daki Gize Piramitlerinde ve Asur şehirlerinde kullanıldığına dair bulgular vardır. Fenikelilerin tuğla tozu ile kirecin birleşmesinden hidrolik özelliğini keşfettikleri ve bu sebeple horasan harcını yapılarda kullandıkları düşünülmektedir. Zamanla suya dayanıklılığı ve mukavemeti güçlü olan bu harç Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde birçok yapıda kullanılmıştır.
Osmanlı Döneminde Sıklıkla Kullanılan Küfeki Taşının Sırrı Nedir?
Hamamlar, su sarnıçları, su yolları, çatı örtüleri gibi farklı yapı türlerinde izine rastlanmaktadır. Ayasofya, Rumeli Hisarı, Topkapı Sarayı, Hürrem Sultan Hamamı, Süleymaniye Cami gibi tarihi ve mimari değeri büyük olan yapılarda bu harcın kullanımına rastlanmaktadır. Harcın mukavemet ve suya dayanıklılığının yanında rengi sebebi ile estetik değerinin yüksek olması, harcın yapı malzemesi olarak seçilme sebeplerindendir. Aynı zamanda horasan harcının kullanıldığı eski yapıların restorasyon projelerinde yapı malzemesi olarak horasan harcı özellikle tercih edilmektedir.
Horasan Harcı Yapımında Kullanılan Malzemeler
Bağlayıcı Maddeler
Horasan harcı kullanılan birçok tarihi yapıda bağlayıcı madde olarak kireç uygulanmıştır. Örneğin; Babil, Mısır, Finikeliler, Hitit ve Persler tarafından kireç bağlayıcı madde olarak seçilmiştir. Kirecin bağlayıcı olarak kullanılması, harçta bulunan tuğla, kiremit kırığı gibi malzemelerin bir arada durmasına, birbirlerine yapışmasına ve sağlamlığı yüksek bir yapı malzemesi oluşmasına imkân sunmuştur.
Horasan Harcı ve Agregalar
Agregalar, mineral kökenli ve çeşitli büyüklüklerdeki tanelerden bir araya gelen malzemelerdir. Doğal veya yapay yolla elde edilerek, harç ve sıva yapılmasında kullanılırlar. Kum ve çakıllar doğal agregaya örnektir. Yapay agrega oluşturmak için kırma taş, yüksek fırın cürufu gibi malzemeler kullanılır. Kullanılan agregaların granülometrisine ve özelliklerine göre, harç ve sıvanın dayanıklılığı ve kalitesi değişiklik gösterir.
Katkı Maddeleri
Harç ve sıvanın bazı niteliklerini yükseltmek için kullanılan dolgu ve bağlayıcı maddelerdir. Eski dönemlerde, harç ve sıvalarda hayvansal ve bitkisel lifler kullanılarak dayanıklılığın artırılması sağlanmıştır. Demir cevheri, odun kömürü ve pişmiş toprak gibi inorganik maddeler de bu amaç için kullanılmıştır.
İlginizi Çekebilir: Kiremit Fiyatları
