Hımış nedir özellikle bu konu online platformlarda sıklıkla araştırılan konulardan birisidir. Mimari yapıların nasıl oluşturulduğu ve ahşap yapı mimarisine ilgi duyan kişiler tarafından araştırılan hımış basit tanımıyla payanda ve dikmelerden oluşturulur. Bu payanda ve dikmelerin arasında sıkıştırılan kagir malzemeler olarak lanse edilen tuğla, kerpiçlerden oluşturulan mimari yapıdır. Aynı zamanda iskeleti ahşap olan bir yapının arasında tuğla, kerpiç yerleştirilerek oluşturulan duvara da hımış denilmektedir. (Bkz. Kerpiç Nedir? Nasıl Yapılır?)
Hımış yapıların bir diğer avantajlı yönü ise, ahşap iskeletin içerisine sıkıştırılan kagir malzemelerden dolayı hımış yapılar, gerek sünekliği gerekse kerpiç dolgunun enerjiyi tutma özelliğinden dolayı da depreme dayanıklı binaların oluşmasını sağlamaktadır. Hımış yapılar bu özelliğinden dolayı da tercih nedenidir. Özellikle sene 1999’da Adapazarı’nda yaşanmış olan depremlerde bu hımış yapı sistemlerinin ayakta kalması tercih sebebi olması için yeterlidir.
Hımış yapılar genellikle meydana gelmesini sağlayan sistemleri ile iki ana gruba ayrılırlar. Bunlardan ilki dolgu malzemesi oluyorken diğeri ise, taşıyıcı olan sistem malzemesi olarak öne çıkıyor. Taşıyıcı sistem malzemesi genel olarak hımış yapılarda ağaç olabiliyorken dolgu malzemesinde ise çok farklı malzemeler kullanılmıştır diyebiliriz. Kullanılan dolgu malzemelerinin farklı olmasından dolayı da farklı türlerde hımış yapılar meydana gelmiştir.
Hımış Yapı Türleri
- Taş Dolgusu Olan Hımış Yapı Türleri: Ahşap iskeletin arasına yerleştirilen kagir malzeme burada taştır. Taş dolgunun yapılmasıyla hımış yapı türü oluşturulur. Burada bağlayıcı olarak çamurdan faydalanılır.
- Dal, Çamur Dolgusuyla Oluşturulan Hımış Türleri: Bu hımış türünde tam olarak kullanılan ağaç dalları karkas malzemenin arasına örgü sepet olacak şekilde örülmektedir. Akabinde ise örgü şeklinin kalıcılığı için her iki tarafta çamurla sıvanır. Bu bağlayıcılık sağlar. Özellikle derelerin kenarlarında bu hımış türüne rastlanabiliyor.
- Kerpiç Dolgulu Hımış Yapı Türü: Burada ahşap iskeletlerin arasına kerpiç dolgu malzemesi eklenerek bu hımış yapı türü oluşturulur.
- Tuğla Dolgu Malzemesiyle Yapılan Hımış Yapılar: Bu hımış yapı türünde genel olarak ahşap karkasların arasına Tuğla dolgusu oluşturulur. Tuğlalar gerek eğik yada düz şekilde de karkasların arasına yerleştirilir.
Genel olarak ülkemizde en fazla klasik hımış yapı dolgu malzemesi olarak kerpiç, tuğla ve taş kullanılmaktadır. Hımış yapılarda dikmelerin arasına eğik şekilde örülmüş olan kerpiç dolgu blokları aynı zamanda sürtünme tepkisiyle birlikte depremde hasar alınmasına engel oluşturmaktadır. Bu özelliğinden dolayı hımış yapılar tercih nedenidir. Ayrıca hımış yapılarda tuğla veyahut kerpiç dolgu malzemesinin kullanılmasının dezavantajlı yanı da bu yapılarda kerpiç dolgusunun ağırlık oluşturmasıdır diyebiliriz.
Ancak şöyle bir durumda söz konusudur. Kerpiç veyahut tuğla dolgu ile oluşturulan hımış yapıların varlığı sayesinde özellikle Düzce depreminde az hasarla depremin atlatıldığı görülmüştür. Dolayısıyla deprem bölgelerinde bu şekilde hımış yapıların olması iyi bir durumdur.
Hımış Yapı Türleri Depreme Dayanıklı Mıdır?
Hımış nedir veyahut hımış yapılar depreme dayanıklı mıdır soruları için şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki hımış yapı türlerinin dolgu malzemesi depreme dayanıklılık sağlayabiliyor. Bilindiği üzere binaların depreme dayanıklı olup olmaması kullanılan yapı malzemesi ve kaliteli işçilikle değerlendirebilir. Hımış yapılarda ustanın işçiliği önemli oluyorken aynı zamanda kullanılan dolgu malzemesi de oldukça büyük önem taşıyor. Ahşap yapı malzemesinin esnek olmasından dolayı oluşabilecek olan imalat hatası veya farklı hatalarda kendini dengeleyebiliyor. Hımış yapılar depreme dayanıklı mıdır denildiği zaman şu yanıtı rahatlıkla verebiliriz. Bu yapı türleri özellikle depremin enerjisini sönümlemede ve enerjiyi yutabilmede başarılı olduğu için hımış yapılarda şiddetli depremler dahi az hasarla atlatılabiliyor.
Bir diğer yandan hımış yapılar genellikle kargir zeminlere yapıldığı için şiddetli depremde dahi yapının devrilmemesi sağlanır. Ahşap karkas sistem oluşturulurken çivi yerine geçme tekniği kullanılmasından dolayı sünek davranış oluşmuştur. Dolayısıyla da kopma ve kırılma gibi durumlara maruz kalınmamaktadır. Hımış yapı türlerinde genel olarak depreme dayanıklılık gözlemlenmiş olup, şiddet seviyesi yüksek olan depremlerde dahi az hasar aldığı kayıtlara geçmiştir. Dolayısıyla hımış yapılara deprem riski yüksek bölgelerde yaşayan kişiler fazlaca tercih etmektedir.
Hımış yapı türlerinin genel olarak avantajlı yönleri çelik veyahut betonarme yapılara oranla sünek özelliğinin fazla seviyede olmasıdır. İşte bu özelliği depremlere dayanıklı olmasını sağlayan etkendir. Hımış yapı türlerine özellikle Anadolu’da ve Karadeniz Bölgesinde rastlanmaktadır.
