Alçıpan; duvar veya asma tavan imalatlarında kullanılan hafif bir yapı malzemesidir. Alçıpanın her iki yüzü özel bir kağıt – karton ile kaplı ve orta kısmı basınçla sıkıştırılmış alçıdan oluşmaktadır.
Alçıpan(R) dünyaca ünlü Knauf firmasına ait bir marka ismidir. Fakat günlük kullanımda kartonlu alçı plaka veya kartonlu alçı levhanın karşılığı olarak kullanılmaktadır. Hafif olması, yangına karşı dayanım göstermesi, montajının kolay olması, ses yalıtım malzemeleri ile birlikte kullanılabilmesi gibi pek çok avantajlı yönünden dolayı inşaat ve dekorasyon işlerinde sıklıkla kullanılmaktadır.
Tarihçesi
Alçı levhaların kullanımı 22 Mayıs 1894 tarihinde Amerika’ lı Augustine Sackett’in aldığı patent ile başlamıştır. Kullanımı kısa bir zaman içerisinde yaygınlaşarak 20. yüzyıl başlarında büyük miktarlara ulaşmıştır. İlk üretildiği zamanlarda kenarları açık şekilde yapılıyordu. 1910 yılında günümüzdeki halini alarak kenarları da kapalı olarak imal edilir oldu. I. Dünya Savaşı’ nın olduğu zaman diliminde askeri barakaların inşa edilmesinde kullanımından faydalanılmıştır. II. Dünya Savaşı’nda metal kullanımına getirilen kısıtlamalardan ve uygulama kolaylığından dolayı kullanımı artmış ve yaygınlaşmıştır. O yıllarda imal edilen metal üzeri sıva duvarların yerini almıştır.
Alçıpanın Özellikleri
- Hafif bir malzemedir. 12,5 mm kalınlıktaki alçı levhanın m2 ağırlığı ortalama 8 kg kadardır.
- Yangına karşı dayanıklı bir malzemedir. Yangına karşı dayanıklı Fr tipi alçı levhalar 180 dakika kadar yangına dayanım sağlamaktadır.
- Esnek yapısı nedeniyle depremde meydana gelen sarsıntılara karşı daha dayanıklıdır.
- Gözenekli bir yapıda olmasından dolayı ses ve ısı yalıtımı sağlar. Fakat yalıtımın önemli olduğu duvar ve tavanlarda ayrıca bir yalıtım malzemesi kullanılması gerekir. Yalıtım malzemesinin alçı levhalar ile birlikte kullanımı kolaydır.
- Alçı doğal bir malzemedir. Bundan dolayı nem oranının dengelenmesini ve nemin doğal yollardan ayrılmasını sağlar. Malzemenin nefes alması olarak tanımı yapılan bu husus alçı levhalarda mevcuttur.
- Islak hacimlerde kullanılabilir. Su iticilik özelliği kazandırılmış ön yüzü yeşil renkte alçı levhalar bu amaç için üretilmiştir.
- 8-18 mm arasında ince yapıdadırlar. Bundan dolayı fazla kalınlık oluşturmayarak daha fazla kullanım alanı sağlarlar.
- Maket bıçağı ile kolaylıkla istenilen ölçü ve şekilde kesilebilir.
- Montajının yapılması genellikle akülü vidalama makinesi ile kolay bir şekilde yapılır.
- Demonte özelliği vardır.
- Mekanik, elektrik, klima gibi tesisatların yapılmasında ve gizlenmesinde kolaylık sağlar.
Alçı Levhaların Ölçüleri ve Metrekare Ağırlıkları
Alçı levhaların çeşidine göre ağırlıkları değişmektedir. En sık kullanılan flex (fx), suya dayanıklı ve yangına dayanıklı alçıpanların ölçüleri ve ağırlıkları aşağıda verilmiştir.
Beyaz Alçıpan (FX)
- Kalınlık: 9,5 / 12,5 / 15 / 18 mm
- Ağırlık: 6,5 – 7,5 / 7,5 – 8 / 10 – 11 / 14 -15 kg/m2
- Genişlik: 1200 mm
- Uzunluk: 2000 / 2500 (standart) / 2600 / 2700 / 2800 / 2900 / 3000 mm
- Paketleme: 30 / 50 / 60 adet / palet
Suya Dayanıklı Alçıpan (WR)
- Kalınlık: 9,5 / 12,5 / 15 / 18 mm
- Ağırlık: 7 – 7,5 / 8 – 8,5 / 10,5 – 11,5 / 14 – 15 kg/m2
- Genişlik: 1200 mm
- Uzunluk: 2500 (standart) / 2600 / 2700 / 2800 / 2900 / 3000 mm
- Paketleme: 30 / 50 / 60 adet / palet
Yangına Dayanıklı Alçıpan (FR)
- Kalınlık: 12,5 – 15 – 18 mm
- Ağırlık: 9,5 – 10,5 / 11,5 – 12,5 / 14 – 15 kg/m2
- Genişlik: 1200 mm
- Uzunluk: 2500 (standart) / 2600 / 2700 / 2800 / 2900 / 3000 mm
- Paketleme: 30 / 50 adet / palet
Alçıpan Çeşitleri ve Kullanıldığı Yerler
Flex (FX) Alçı Levha
Fx Alçıpan; Islak hacim harici iç mekanlarda; oda bölmeleri, duvar giydirme, asma tavan ve kuru sıva duvar kaplamalarında kullanılır. Her iki yüzü kartonla kaplı, esnek, hafif, taşınması ve montajı kolay bir malzemedir. Diğer duvar sistemlerine göre yapımı hızlı olduğu için işçilik ve zamandan tasarruf sağlar. Bir yüzü gri diğer yüzü fildişi renginde olmaktadır.
Uygulandığı Yerler
- Bölme duvarların oluşturulmasında galvaniz metal konstrüksiyonun her iki yüzüne vidalanır.
- Giydirme duvarlarda konstrüksiyonun tek yüzüne vidalanarak montajı yapılır.
- Mevcut duvar üzerine yapıştırma yapılarak kullanılabilir.
- Asma tavan sisteminde ise mevcut döşemeye askı sistemi ile oluşturulmuş karkas üzerine vidalanarak uygulanır.
Suya Dayanıklı (WR) Alçı Levha
Suya dayanıklı WR alçı levha; Su ve neme karşı dayanım göstermesi istenilen yerlerde kullanılır. Bir yüzü yeşil diğer yüzü gri renktedir. Fx alçıpanda olduğu gibi bölme duvar, giydirme duvar ve asma tavan yapımında kullanılır. Suya karşı dayanımı artırmak için su itici katkılar ilave edilerek malzeme güçlendirilmiştir. Banyo, wc, yemekhane, mutfak gibi alanlarda uygulanabilir.
Yangına Dayanıklı (FR) Alçı Levha
Yangına dayanıklı FR alçı levha; Belli bir süre yangın dayanımı istenilen yerlerin güvenliğini sağlamak amacıyla, cam elyaf takviye edilerek güçlendirilmiş bir çeşitidir. Bir yüzü pembe diğer yüzü gri karton ile kaplıdır. Okul, hastane, ticaret ve iş merkezi, otel ve bazı konutların yangın hollerinde kullanılır. Yangına karşı 3 saat gibi uzun bir süre dayanıklılık gösterebilir.
Küfe ve Suya Dayanıklı Alçıpan (MWR)
Yoğun nemli ortamlarda kullanılması amacı ile geliştirilmiş bir malzemedir. Alçı levha yapımında, su iticilik özelliğinin yanı sıra, küfe karşı da direnç göstermesini sağlayacak maddeler ilave edilmiştir. Küfe ve neme karşı dayanıklı olan bu alçıpanın üzerine seramik, fayans uygulanabilir. Bir yüzü yeşil diğer yüzü gri renkli karton ile kaplıdır.
Darbe, Su ve Yangına Dayanıklı Alçıpan
Darbeye karşı dayanımının yanı sıra yangın ve neme karşı da özellikleri iyileştirilmiş bir alçı levha türüdür. Her iki yüzü de mavi renkli karton ile kaplıdır.
Özellikleri aşağıda sıralanmıştır.
- Darbeye, yangına ve neme karşı dayanıklı,
- Yüksek miktarda ses yalıtımı,
- Daha fazla yük taşıma kapasitesi,
- Yüksek duvar yapılmasına uygun,
- Darbelere karşı yüzey sertliği artırılmış bir malzemedir.
Bunların haricinde çeşitli firmaların üretmiş olduğu başka ürünlerde vardır.
Dış Cephe Alçı Levhaları (Boardex)
Dış cephe alçıpanları; su ve neme karşı iç malzemesi güçlendirilmiş ve yüzeyi renkli cam elyaf şilte ile kaplanmıştır. Dalsan firmasının boardex ürünü dış cephelerde ve ıslak alanlarda sıklıkla kullanılmaktadır. Diğer firmalarında benzer özellikte ürünleri vardır.
Boardex özellikleri şunlardır;
- Dış cephe duvar kaplamalarında, ıslak hacimlerde ve saçak altlarında kullanılabilir.
- Üzerine metal, ahşap, dekoratif tuğla gibi farklı kaplama uygulamaları yapılabilir.
- Cam elyaf kaplama malzemenin iç kısmı ile bütünleşmiştir. Bu sayede suya ve neme karşı dayanımı artırılmıştır.
- Küf ve bakteri oluşumunu engeller.
- Yangın dayanımı A1 sınıfında yanmaz özelliktedir. Yangın güvenliğini sağlar.
- Hafif bir malzemedir yatay ve düşey taşınması kolaydır.
- Malzeme yüzeyi su emmez.
X-RAY Işınlarına Karşı Dayanıklı Alçıpan
Daha çok hastane gibi sağlık yapılarında X-Ray ışınlarını tutma özelliği gösteren ve ses yalıtımı sağlayan özel bir alçıpan çeşididir.
Yüksek Ses Yalıtımı Sağlayan Akustik Alçı Levhalar
Ses akustiğinin sağlanmasının istenildiği sinema, stüdyo ve konser salonu gibi yerlerde kullanılması amacıyla geliştirilmiştir. Ortamdaki yankılanmayı azaltır. Ses akustiği sağlaması yanı sıra yangına karşı da dayanıklıdır.
Alçıpan nedir? Çeşitleri, Özellikleri ve Kullanım Alanları ile ilgili yazımızın sonuna geldik.
